Rechters, geloof agenten niet op hun blauwe ogen
Dit artikel is ook gepubliceerd in Het Parool op 8 juni 2024.
Vorige week veroordeelde de rechtbank Amsterdam meerdere demonstranten die bij de UvA-bezettingen en protesten aanwezig waren tot taak- en gevangenisstraffen. Meerderen verklaarden onschuldig te zijn, maar de rechters gingen grotendeels uit van de feiten en omstandigheden zoals vastgelegd in de door politieagenten op ambtseed opgestelde proces-verbalen. Daardoor zijn onschuldige demonstranten wellicht onterecht tot taak- en zelfs celstraffen veroordeeld.
Demonstranten arrestatie. Beeld ANP
Proces-verbalen van agenten zijn te vaak onjuist. Zelf daagde ik de afgelopen jaren de politie meer dan honderd keer voor de bestuursrechter, vaak voor valse proces-verbalen. Zo verweet de politie mij gezegd te hebben dat een aanslag op kinderen van een politieke tegenstander ‘collateral damage’ zou zijn.
De politie weigerde mijn verzoek het valse frame te rectificeren. Ik stapte naar de bestuursrechter, die mij op 23 september 2022 in het gelijk stelde. Het kwaad was echter al geschied, want wijlen burgemeester Van der Laan had mij mede door dit valse frame, dat de politie naar de gemeente had gestuurd, opgenomen in een deradicaliseringsprogramma.
Informatie naar Europol
Daarnaast zou ik iets te maken hebben gehad met de bom die voor de Stopera werd gevonden op 6 februari 2016, tijdens een demonstratie van Pegida. Ook daar moest de bestuursrechter aan te pas komen. Op 6 maart 2024 bepaalde de rechtbank dat de registratie aangepast moest worden, waardoor er geen suggestie meer is dat ik iets met de bom te maken zou hebben gehad.
Ook in dit geval was het kwaad al geschied. Op 29 mei 2018 stuurde de politie onder andere deze valse informatie in een bericht naar de Duitse federale recherche en Europol. Het bericht was gelabeld ‘crime area terrorism’.
Mijn zaak staat niet op zichzelf. In februari 2021 uitten diverse strafrechtadvocaten al hun zorgen over de betrouwbaarheid van proces-verbalen nadat een verdachte vrij was gesproken van het bezit en vervoer van ruim 3 kilogram cocaïne, nadat de rechtbank Midden-Nederland had geconstateerd dat agenten vijf leugens hadden opgeschreven in een ambtsedig proces-verbaal.
Proces-verbalen van agenten zijn te vaak onjuist.
‘Niet naar waarheid verklaren in processen-verbaal is niet meer slechts een incident,’ twitterde advocaat Juriaan de Vries (Ficq & Partners). En Jan Vlug (Vlug Huisman Maarsingh Strafpleiters) twitterde: ‘Het is echt de bijl aan de wortel van een eerlijk strafproces gelet op de waarde die de rechter hecht aan een proces-verbaal op ambtseed.’
De Amsterdams strafrechtadvocaat Kerem Canatan (Meijers Canatan Advocaten) stelde: ‘Helaas is er bijna altijd beeld- of audiomateriaal voor nodig om dat aan te tonen. Maar tot (straf)ontslag van de verbalisanten (politieambtenaren, red.) leidt het zelden.’
En Bas Janssen (strafrechtadvocaat in Maastricht) schreef: ‘Bewust liegen en bedriegen door politiemensen, maar nog altijd geen niet-ontvankelijkheid (van de officier van justitie, red.)? We zijn in Nederland écht van het padje, hoor. Bij dit soort vaststellingen past maar één sanctie: het verval van het recht om die persoon te vervolgen.’
Vertrouwen in de rechtsstaat
Desalniettemin blijven strafrechters bijna blindelings uitgaan van de proces-verbalen van politieagenten. Dat heeft vergaande gevolgen voor de maatschappij: demonstranten zullen proberen anoniem te blijven, en zich steeds vaker uitrusten met bodycams. En wellicht het meest problematisch: velen zullen elk vertrouwen verliezen in de democratische rechtsstaat.
Nu het Sociaal en Cultureel Planbureau al heeft vastgesteld dat 18 procent van de Nederlanders het systeem ‘omver wil werpen’, waarbij een derde geweld daarbij geoorloofd vindt, is dat een uiterst somber vooruitzicht.